İcra İflas Kanunu 257/1 maddesi uyarınca rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı ihtiyati haciz talebinde bulunabilmektedir.

İhtiyatî haciz kavramı ise hukukî koruma çerçevesinde alacaklının hakkını korumaya elverişli bir yöntemdir. İhtiyati haciz sayesinde alacaklı, alacağı için dava açmadan veya icra takibi yapmadan borçluya ait mallar üzerine haciz konulmasını talep edebilmektedir. Dolayısıyla ihtiyati haciz kavramının alacaklıyı geniş bir biçimde koruduğu açıktır.

Diğer taraftan, ihtiyatî haczin haksız olması nedeniyle borçlu ve üçüncü kişi zarara uğrayabilirler. Bu zararları güvence altına almak için İcra İflâs Kanunu 259/1 maddesine göre ihtiyati haciz talep eden alacaklı teminat göstermek zorundadır.

Dolayısıyla ihtiyati haciz hukuken önemli bir konumda olup; mutlaka icra ve iflas hukukunda uzmanlaşmış bir avukat tarafından sürecin kontrol edilmesi gerekmektedir. Makalemizde ise ihtiyati haciz nedir, ihtiyati haciz dilekçesi nasıl yazılır, ihtiyati haciz şartları, ihtiyati haciz teminat oranı, ihtiyati haciz kararı nasıl alınırı incelemekteyiz.

İhtiyati Haciz Nedir ?

İhtiyati haciz İcra İflas Kanunu 257/1’de tanımlandığı üzere genel itibariyle para alacaklarına ilişkin hali hazırda var olan yahut açılacak olan takibin sonucunun güven altına alınması için mahkeme kararı ile borçlunun mal varlığına el konulmasını sağlayan hukuki geçici bir korumadır.

Alacaklı yetkili ve görevli mahkemeden usülüne uygun bir dilekçe ile doğmuş veya doğacak olan alacağına istinaden ihtiyati hacizi talep eder ve eğer mahkeme bu talebi yerinde görüp kabul ederse İcra İflas Kanunu’nun 259/1 maddesi uyarınca alacaklının yüzde 10 ila yüzde 15 arasında değişen bir teminat yatırmasına karar verir. Bu teminat yatırılmadan mahkemenin ihtiyati haciz kararını vermesi olanaksızdır. İhtiyati haciz genel olarak geçici hukuki koruma olarak ağırlıklı olarak icra ve iflas hukuku içerisinde incelenmiştir.

İhtiyati Haciz Şartları

İhtiyati haciz kararı alabilmek için bir takım şartlar mevcuttur. Bu şartları aşağıda detaylandırarak incelemekteyiz. Buna göre

  • Öncelikle İhtiyati hacze konu olan alacak bakımından, alacağın bir para alacağı olması gerekir. İhtiyati haciz talebi bakımından, para alacağının kaynağının, sebebinin ve alacağın bağlı olduğu belgenin bir önemi yoktur. Özetle para veya para olarak talep edilebilen bir alacak olması gereklidir. Dolayısıyla ihtiyati haczin ilk şartı alacağınızın bir para alacağı olmasıdır.
  • İhtiyati hacze konu olan alacak bakımından diğer bir şart ise, alacağın rehinle teminat altına alınmamış olmasıdır. Alacak rehinle teminat altına alınmışsa, rehinli malın kıymetinin alacağı karşıladığı oranda ihtiyati haciz istenmesi mümkün değildir; ancak rehin teminatı dışında kalan kısım için ihtiyati haciz istenebilir. Burada dikkat çekmek isteriz ki kanunun aradığı, alacağın rehinle teminat altına alınmış olmasıdır; yani alacak rehin dışında bir teminat ile teminat altına alınmışsa ihtiyati haciz istenebilir.
  • Alacaklı kişinin ihtiyati haciz talebi alacağın muaccel olup olmamasına göre farklılaşır. Muaccel olan alacaklar bakımından kanun herhangi bir şart aramadan ihtiyati haciz istenebilecekken henüz vadesi gelmemiş alacaklar için kanun koyucu ihtiyati haciz istenebilmesi için bir takım sebeplerin bulunmasına bağlamıştır. Bu sebepler ise şu şekilde sıralanabilir:

-Borçlunun belli bir yerleşim yerinin olmaması

-Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemesi, kaçırması veya kendisinin kaçmaya hazırlanması yahut kaçması ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunması.

-Konkordato

-Tasarrufun iptali davasında(tasarrufun iptali davası açılmadan veya dava ile birlikte, ihtiyati haciz istenebilir.)

İhtiyati Haciz Dilekçesi

Aşağıda yer alan örnek dilekçe bono için ihtiyati haciz talebine ilişkindir. Dilekçe örnek olup mutlaka alanında uzman bir avukatla irtibata geçmenizi tavsiye ederiz.

XXXXXXX ( ) ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ HAKİMLİĞİNE

İHTİYATİ HACİZ TALEBİNDE

BULUNAN (ALACAKLI) : Ad Soyad TC ve Adres

VEKİLİ : Av. Rahmi ERTÜRK

KARŞI TARAF (BORÇLU) : Ad Soyad TC veya Ünvan ve Adres

KONU                   : İhtiyati haciz talebimizin sunulmasından ibarettir.

ALACAK MİKTARI         : XXXXXX TL

AÇIKLAMALAR            :

1- Borçlu…………tarafından tarafıma verilen XXXXXX vadeli XXXXXX bedelli XXXXXX keşide tarihli bono vadesi gelmesine rağmen halen ödenmemiştir.

2- Tarafımca borçluya ulaşılamamış olup borçlunun mal kaçırma ve adres değiştirme olasılığı mevcuttur. Nitekim haricen yapılan araştırmalar da bu yöndedir. Dolayısıyla mahkemece uygun görülecek teminat karşılığı, borçlunun, borca yeter miktarda menkul, gayrimenkulleri ile 3. Şahıslardaki hak ve alacaklarının haczi, menkullerin muhafazası için ihtiyati haciz talep etme zorunluluğumuz doğmuştur.

3- Yukarıda arz ettiğim nedenlerle, borçlu XXXXX’in borca yetecek miktarda menkul, gayrimenkulleri ile 3. Şahıslardaki hak ve alacaklarının uygun bir teminat karşılığı ihtiyaten haczine karar verilmesini arz ederim.

HUKUKİ NEDENLER     : TTK sair yasal mevzuat

DELİLLER            : Borçlu…………tarafından tarafıma verilen XXXXXX vadeli XXXXXX bedelli XXXXXX keşide tarihli bono, sair her  türlü yasal delil.

SONUÇ VE İSTEM           : Yukarıda arz ettiğim nedenlerle, borçlu XXXXX’in borca yetecek miktarda menkul, gayrimenkulleri ile 3. Şahıslardaki hak ve alacaklarının uygun bir teminat karşılığı ihtiyaten haczine karar verilmesini arz ve talep ederim.XX/XX/XXXX

İhtiyati Haciz Talep Eden

XXXXXXXX

İhtiyati Haciz Teminat Oranı

İhtiyati haciz teminat oranı 2020 yılında daha önceleri olduğu üzere mahkemenin uygun gördüğü teminat miktarıdır. İcra İflas Kanunu uyarınca pratikte mahkemelerimiz genelde asıl alacağın %10-%15’i arasında teminata hükmetmektedirler.

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Alınır ?

Yukarıda izah ettiğimiz sebeplerin varlığı sonrasında ihtiyati haciz kararı nasıl alınır bunu incelememiz gerekmektedir. İhtiyati haciz kararı alabilmek için öncelikli olarak tüm şartları karşılamanız gerekmektedir.

Tüm şartları karşıladıktan sonra yukarıda örneği verilen dilekçe gibi bir “talep dilekçesi” oluşturarak mahkemeye başvuru yapmanız gerekmektedir. Pratikte başvuru devamında sizde bir “esas numarası” verilecektir.

Verilen esas numara ile dosya takibini yapmanız ve teminat miktarını öğrenerek bir an önce ihtiyati haciz teminat miktarını mahkeme veznesine yatırmanız çok önemlidir. Hızlıca bu işlemleri gerçekleştirmeniz halinde genellikle 1-5 gün arasında ihtiyati haciz kararı alabilirsiniz.

İhtiyati Haciz Talebinde Bulunabilir Miyim ?

İhtiyati haciz talebinde bulunabilir miyim sorusunun cevabı için yukarıda izah ettiğimiz üzere tüm şartları taşımanız, ihtiyati haciz talebi dilekçesi ile başvuru yapmanız gerekmektedir. Dolayısıyla bahsettiğimiz işlemleri sırasıyla gerçekleştirmeniz halinde ihtiyati haciz kararını alabilirsiniz.

İhtiyati Haciz Talebinde Zamanaşımı Var Mıdır ?

İcra İflas Kanunu 257 ve devamı maddelerinde ihtiyati haciz kurumu incelenmiştir. İhtiyati haciz talebinde zamanaşımı konusunda bir değerlendirme olmayıp alacağın gecikmemesi için vade sonrasında istemenizi öneririz. Bunların yanında İhtiyati Haciz Talebinde Zamanaşımından öte ihtiyati haciz kararının uygulama süresi mühimdir.

İcra İflas kanunu 261/2 maddesi uyarınca alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde yetkili icra dairesinden bu kararın uygulanmasını isteyebilir. Eğer bu on günlük süreyi geçirirse ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. Dolayısıyla yukarıda da tekrar ettiğimiz üzere, ihtiyati haciz sürecini alanında uzman bir avukat ile takip etmenizi önemle tavsiye ederiz.