KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA SUÇU NEDİR?

 

Bu yazımızda, diğer adıyla hürriyeti tahdit suçu olarak da bilinen kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun ne olduğunu, hangi hallerin bu kapsamda değerlendirildiğini ve bu suçun cezasının ne olduğunu anlatacağız.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu ile korunan hukuki değer, kişilerin kendi istek, arzu ve iradesiyle hareket edebilme hürriyeti olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla bu suçun işlenmesi halinde kişinin bir yerde kalma veya bir yere gitme hürriyeti ihlal ya da gasp edilmiş olacaktır.

TCK’nin 109. Maddesinde ‘Hürriyete Karşı Suçlar’ başlığı altında düzenlenen kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakılması halinde işlenir.
Örneğin, mağdurun bir yerden kilitlenmek suretiyle çıkmasının engellenmesi yani bir yere kapatılması veya tutulması, mağdurun zorla bir yere götürülmesi veya bir yerden gitmesinin engellenmesi.
Yasa koyucunun açıkça belirtmiş olduğu, hukuka aykırı olarak kişinin hürriyetinden yoksun kılma durumu, soruşturma kapsamı içerisinde kişinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinin yani hukukun izin verdiği halleri bu suçun kapsamı dışında tutması için işaret edilmiştir.

KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMANIN CEZASI NEDİR?

Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMANIN NİTELLİKLERİ NELERDİR?

Bu suçun;
a) Silahla,
b) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Üstsoy, altsoy veya eşe karşı,
f) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
İşlenmesi halinde, TCK’nin 109. Maddesinin 1. ve 2. fıkrasına göre verilecek ceza bir kat artırılır.

Ayrıca;
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması halinde, ayrıca bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cinsel amaçla işlenmesi halinde, TCK’nin 109. Maddesinin 1 ve 2. fıkralarına göre verilecek cezalar yarı oranında artırılır.

UZLAŞMA, GÖREVLİ MAHKEME, ZAMANAŞIMI VE ŞİKAYET SÜRESİ

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, şikayete tabi olan suçlar arasında yer almamaktır. Dolayısıyla, savcılık tarafından re’sen soruşturulmaktadır. Bu suçlara ilişkin herhangi bir şikayet süresi yoktur. Şikayetten vazgeçilmesi durumunda davanın düşmesi söz konusu olmaz.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, temel haliyle işlenmesi durumunda 8 yıllık dava zamanaşımına tabiidir. Yani, suçun işlenmesi ya da failin öğrenilmesinin üzerinden 8 yılın geçmesi halinde, temel haliyle işlenen kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçu için müşteki şikayet hakkını kullanamaz.
Bu süre suçun nitelikli halleriyle işlenmesi durumunda 15 yıldır.

Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçu, uzlaşma prosedürünün uygulandığı suçlardan değildir.

 

KİŞİYİ HÜRRİYETİNDEN YOKSUN KILMA SUÇUNA İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI

Katılan ile uzun süredir arkadaşlık yapan, gerçek ismi ve medeni durumuyla ilgili katılana yalan beyanlarda bulunan sanığın olay tarihinde katılanı ailesiyle tanıştıracağını söyleyerek arkadaşının evine götürdüğü, katılan evde kimsenin olmadığını fark edince dışarı çıkmaya çalıştığı, sanığın kapıyı kilitleyerek katılanın çıkmasına engel olup ağzını bağlayarak zorla cinsel saldırıda bulunduğu olayda, sanığın aşamalarda birbiriyle çelişen beyanlarda bulunması, katılanın istikrarlı olarak sanığın evin kapısını kilitleyerek ve zor kullanarak evden çıkmasına engel olduğunu beyan etmesi karşısında, sanığın katılanın hareket özgürlüğünü kısıtlayarak üzerine atılı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu işlediğinin kabulü gerekmektedir. (YARGITAY Ceza Genel Kurulu E.2013/550, K:2015/158 )
Somut olayda, saat 06.30-07.00 sıralarında koşmakta olan katılanın yanına gelen sanığın konuşmak istediğini belirtmesi, sanığı tanımayan katılanın konuşma teklifini geri çevirerek koşmaya devam etmesi, bunun üzerine sanığın elinde bıçak olduğu halde katılanın kolundan zorla tutarak gitmesini engellemesi, katılanın sanıktan kurtulmak istemesi üzerine aralarında bir süre boğuşma yaşanması, boğuşmanın etkisiyle katılan ve sanığın yolun alt tarafında bulunan çalılıklara yuvarlanmaları ve burada katılanın direncini kıran sanığın sonrasında katılana karşı cinsel saldırı suçunu işlediğinin anlaşılması karşısında; sanığın koşmakta olan katılanın kolundan zorla tutarak gitmesini engellemek suretiyle katılanın hareket özgürlüğünü sınırladığı, devamında da kurtulmak isteyen katılanı bırakmamak suretiyle özgürlüğü sınırlama eylemini devam ettirdiği sabit olup, sanığın üzerine atılı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu yasal unsurları itibariyle oluşmuştur. (YARGITAY Ceza Genel Kurulu E. 2012/14-1409, K:2013/37, T:5.2.2013)
Saat 06.30-07.00 sıralarında koşmakta olan katılanın yanına gelen sanığın konuşmak istediğini belirtmesi, sanığı tanımayan katılanın konuşma teklifini geri çevirerek koşmaya devam etmesi, bunun üzerine sanığın elinde bıçak olduğu halde katılanın kolundan zorla tutarak gitmesini engellemesi, katılanın sanıktan kurtulmak istemesi üzerine aralarında bir süre boğuşma yaşanması, boğuşmanın etkisiyle katılan ve sanığın yolun alt tarafında bulunan çalılıklara yuvarlanmaları ve burada katılanın direncini kıran sanığın sonrasında katılana karşı cinsel saldırı suçunu işlediğinin anlaşılması karşısında; sanığın koşmakta olan katılanın kolundan zorla tutarak gitmesini engellemek suretiyle katılanın hareket özgürlüğünü sınırladığı, devamında da kurtulmak isteyen katılanı bırakmamak suretiyle özgürlüğü sınırlama eylemini devam ettirdiği sabit olup, sanığın üzerine atılı kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu yasal unsurları itibariyle oluşmuştur. (YARGITAY Ceza Genel Kurulu E. 2012/14-1409, K:2013/37, T:5.2.2013)

Kişilerin istekleri ve serbest iradeleriyle hareket edebilme özgürlüğünü koruyan kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin veya diğer ceza hukuka alanlarına ilişkin hususlarda ceza avukatınızla iletişime geçmenizi, ceza avukatınız yoksa da mutlaka bir ceza avukatına danışmanızı tavsiye ederiz.