Evlilik devam ettiği süre boyunca ana ve baba velayet hakkına birlikte sahiptir. Bu husus tmk md. 336 da açıklanmıştır. Eşler mahkemeden ayrılık kararı aldığında veya boşanırken reşit olmayan çocuğun velayetinin kime bırakılacağı merak konusudur.

Reşit ne demektir?

Peki reşit olmayan çocuk deyiminden ne anlaşılmalıdır? Reşit olma hali 4721 sayılı medeni kanunda 11 ve 12. Maddelerinde düzenlenmiştir. Reşit olmak 18 yaşının doldurulmasından başka evlenme veya mahkeme kararıyla da mümkün olmaktadır. Böylece kanun reşit olmak için 18 yaşını doldurmaktan başka yollarla da gerçekleşme imkanı vermektedir. Burada sorulması gereken bir diğer soru da velayetin kapsamından neler anlaşılacağıdır. Velayet sahibi ana baba, çocuğun korunması için her türlü önlemi almalıdır. Anne ve baba, çocuğun üçüncü kişilere karşı yasal temsilcisidir. Çocuk velayet sahibi ana babadan kanuni bir gerekçe olmadıkça alınamaz. Ana ve baba önemli konularda çocuğun hayatını düzenlerken olabildiğince çocuğun düşüncesini de göz önünde bulundurmalıdır. Çocuğun dini eğitimi hakkında karar verme yetkisi de ana ve babaya aittir.

Velayet neye göre belirlenir?

Velayetin kime verileceği neye göre belirlenir araştırması yapmamız gerekirse; karşımıza öncelikle medeni kanun’un 335. Maddesi çıkar. Madde ‘’ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hali gerçekleşmişse hakim, velayeti eşlerden birine verebilir’’ diyerek öncelikle hakimin bu konuda bir seçim hakkı olduğunu, araştıracağı hususları göz önüne alarak karar vereceğini göstermektedir. Evlilik devam ederken ana veya babanın ölümü halinde ne olacağı sorusu akla gelmektedir. Kanun bu konuda da bir düzenleme getirmiş olup, velayetin sağ kalan eşe verileceğini ve bu velayet geçişini kendiliğinden olacağını söylemektedir. Bu geçiş için mahkeme kararı gerekmediğini hatırlatmak gerekir. Boşanma aşamasındaki eşlerin en çok merak ettiği sorulardan biri olan velayetin kime bırakılacağı sorusunun cevabı; velayetin çocuk kendisine bırakılan tarafa ait olacağıdır. Bundan başka çeşitli durumları göz önünde bulundurmak gerekirse ana ve babanın evli olmadığı durumda velayet kime ait olacaktır? Kanun bu konuda da belirsizliğe mahal vermeyecek bir düzenlemeye gitmiş ve velayetin ana baba evli değilse anaya ait olacağını hükme bağlamıştır. Eğer velayet hakkı ana veya babadan yeniden evlenirse ne olacaktır? Bu husus hakkında kanun velayete sahip ana veya babanın yeniden evlenmesinin velayetin kaldırılmasına sebep olmayacağını söylemekle beraber çocuğun menfaati gerektirdiğinde velayet sahibinin değiştirilebileceğini de söylemektedir. Çekişmeli boşanma davalarında kişilerin en çok karşılaştığı konu olan velayet hususu öncelikle çocuğun menfaati ve yararı gözetilerek karara bağlanmalıdır. Yenidoğan, 1, 2,3 yaşlarındaki çocukların velayet durumu ne olacaktır? Yargıtay genellikle süt emme ihtiyacı olan yenidoğan bebeğin ve tuvalet, beslenme gibi konularda eğitim alması gereken dönemde olan çocukların anne bakımına muhtaç olduğuna dair kararlar vermektedir. Yenidoğan bir çocuğun velayet hakkını babanın alması hiç mümkün değil midir sorusu ancak istisnai hallerde bunun mümkün olabileceği şeklinde cevaplanabilir. 

Velayet hakında çocuğun cinsiyeti önemli midir?

Velayet hakkında önemli olan çocuğun cinsiyeti değildir. Hangi ebebeynin çocuğa daha iyi bakabileceğine, onu gözetebileceğine göre çocuğun yaşı, sağlık durumu, ihtiyaçları gözetilerek erkek veya kız çocuğunun velayeti ana babadan birisine verilebilir.

Velayet verilirken çocuğun isteği önemli midir?

Son olarak önemli bir diğer hususa değinmek gerekirse; velayet konusunda çocuğun düşüncelerine ve isteğine göre mi hareket edilecektir? Çocuğun idrak etme yeteneği geliştiyse mahkeme huzurunda dinlenilecektir. Yargıtayın yerleşik uygulamasına göre çocuğun idrak yaşı, 8 yaş veya üstüdür. Çocuğun dinlenilmesinde en önemli husus ana babanın duruşma salonunda olmadan ve pedagog eşliğinde dinlenilmesidir. Çocuğa pedagog gözetimindeyken anne de mi yoksa baba da mı kalmak istediği sorulacaktır. Çocuğun düşünceleri velayet hakkının kime verileceği kararı alınırken hakim tarafından gözetilecektir. Çocuğun yüksek çıkarına ters düşmemesi koşuluyla isteğine gereken önem verilecektir. Boşanma aşamasındaki veya ayrılık kararınun uygulanması durumunda kocaeli’de  bulunan uzman avukatlarımız tarafından bilgi alabilir velayet hususunda nasıl bir yol izlemeniz gerektiği konusunda yardım isteyebilirsiniz.