GÖNÜLLÜ AVUKAT NEDİR?
Avukatlık mesleğinin amacı, hukuki münasabetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaşmazlıkların adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallarının tam olarak uygulanmasını her derecede yargı organları, hakemler, resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlar nezdinde sağlamaktır. Avukat bu amaçla hukuki bilgi ve tecrübelerini adalet hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis edilmesidir.
Kişilerin içerisinde bulunduğu ya da başlatmak istediği hukuki sürece ilişkin avukat ile ücret anlaşması yapmasına yeterli imkanlarının bulunmadığı durumda ilgili kanunlarda yer alan düzenlemeler ile kişilere hukuki destek sağlamak üzere avukat atamaları Barolar tarafından yapılmaktadır. Genel olarak sunulan bu hizmet gönüllü avukatlık adı altında bilinmektedir. Bu duruma örnek olarak adli yardım ve zorunlu müdafiliği, vekilliği verebiliriz. Bu iki hizmet ayrı hukuk alanlarına hizmet etmek ile birlikte koşulları farklılık göstermektedir.
Adlî yardım, avukatlık ücretlerini ve diğer yargılama giderlerini karşılama olanağı bulunmayanlara avukatlık hizmetlerinin sağlanmasıdır. Adli yardımın amacı, bireylerin hak arama özgürlüklerinin önündeki engelleri aşmak ve hak arama özgürlüğünün kullanımında eşitliği sağlamak üzere, avukatlık ücretini ve yargılama giderlerini karşılama olanağı bulunmayanların avukatlık hizmetlerinden yararlandırılmasıdır. Adli yardım hizmeti halk arasında hukuk davaları için sağlanan gönüllü avukatlık olarak da bilinmektedir.
Adli yardım hizmeti baro tarafından yürütülmektedir ve bu hizmetten yararlanmak için baroların adli yardım bürolarına veya temsilciliklerine başvurulması gerekmektedir. Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, istem sahibinden gerekli bilgi ve belgeleri ister, istemin haklılığı konusunda uygun bulacağı araştırmayı yapar, gerektiğinde karar vermektedir.
Adli yardıma ilişkin başvuru koşulları başlıca muhtarlıktan fakirlik belgesi alınması, SGK kaydı, taşınmaz ve araç kaydının belgelendirilmesinden oluşmaktadır. Adli yardım koşullarının oluştuğuna kanaat getirildiği zaman baro tarafından avukat görevlendirilmesi yapılmaktadır. Adli yardım isteminin reddi halinde istemde bulunan; tebliğden itibaren on gün içinde yazılı veya sözlü olarak baro başkanına başvurabilir. Baro tarafından avukat görevlendirilmesinin yapılmasının akabininde vekaletname ve gerekli belgeler ile atanan avukata başvurulması gerekmektedir aksi takdirde adli yardım hizmetinin sona ermesi durumu ile karşı karşıya kalınabilir.
Adli yardım hizmeti hukuk davaları için geçerli olup ceza yargılamasında zorunlu müdafilik ve vekil hizmetinin ele alınması gerekmektedir.
Zorunlu müdafii soruşturma ve kovuşturma aşamasında karşımıza çıkmaktadır. Şüpheli veya sanığın müdafii seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde bir müdafi görevlendirilir. Zorunlu müdafii veya vekil hizmeti halk arasında ceza davaları için sağlanan gönüllü avukatlık olarak da bilinmektedir. Müdafii bulunmayan şüpheli veya sanık; çocuk, kendisini savunamayacak derecede malul veya sağır ve dilsiz ise, istemi aranmaksızın bir müdafi görevlendirilir. Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada istem aranmaksızın müdafii görevlendirilir.
Ceza yargılamasında yalnızca şüpheli veya sanık için değil mağdur, müşteki ya da katılan içinde vekil ataması yapılabilmektedir. Vekili bulunmayan mağdur, şikâyetçi veya katılanın talep etmesi hâlinde, barodan bir vekil görevlendirmesi istenir.
Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince mağdur veya suçtan zarar gören için zorunlu olarak vekil görevlendirilmesi gereken hâllerde istemi aranmaksızın barodan bir vekil görevlendirmesi istenir. Ancak bunun için mağdur veya suçtan zarar görenin vekilinin olmaması şarttır.
Müdafi veya vekil görevlendirilmesi; soruşturma evresinde ifadeyi alan merci veya sorguyu yapan hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından barodan talep edilir. Ceza Muhakemesi Kanunu gereğince soruşturma ve kovuşturma makamlarının talebi üzerine görevlendirilen müdafi veya vekil azledilemez. Müdafii veya vekil atamasının yapılmasının akabinde örneğin ifade sırasında iştirak etmekte olup Ceza Muhakemeleri Kanun’una uygun olarak süreci yönetmektedir.
Ceza veya hukuk yargılamasında görevlendirilen avukat bu hizmeti gönüllük ile yerine getirmekte olup hukuki süreci Avukatlık Kanun’u ve ilgili yasa hükümlerine uygun olarak ifa etmektedir.
Sosyal hukuk devletinin bir gereği olarak kabul edilmiş olan adli yardım, ekonomik bakımdan yetersiz olan kimselere, yargı organları önünde haklarını arayabilmeleri veya savunma yapabilmeleri için parasal kolaylıklar sağlanması anlamına gelir. Bu anlamdaki kolaylıklar yargılama giderlerinden muafiyet ve ücretsiz hukuki yardım sağlanması yoluyla gerçekleştirilebilir (Pekcanıtez H./ Özekes M./ Akkan M./ Taş Korkmaz H.: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, Cilt III, İstanbul 2017, s. 2410-2411).Adli yardım 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 334 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan maddelere göre adli yardımın şartları “ödeme gücünden yoksun olma” ve “talebin açıkça dayanaktan yoksun olmaması”dır. Adli yardım isteğinde bulunan kimsenin, kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin gereken yargılama giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olması gerekir (m. 334/1).Adli yardım talebinde bulunan kimsenin yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri de mahkemeye ibraz etmesi gerekir (m. 336/2). Adli yardım talebinde bulunanın ödeme gücünden yoksun olup olmadığı bu belgeler incelenerek belirlenecektir.Somut olayda adli yardım talebine ilişkin temyiz dilekçesi ekinde herhangi bir belge sunulmadığı görülmektedir.Açıklanan nedenle Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin adli yardım talebinin reddine ilişkin kararı yasaya uygun olduğundan, davalı …’in yerinde bulunmayan itirazının reddine karar vermek gerekmiştir. YARGITAY 12. Hukuk Dairesi 2021/11205 E. , 2021/11011 K.
–AVUKATLIK İÇİN BÜRO KAYITLARI ŞART MI?
–Tanıklık ve Tanıklıktan Çekilme
–Kazandırıcı Zamanaşımı Nedir?
Siz de fikrinizi belirtin