Hemen Göz Atın !
ÜCRET VE ÜCRETİN ÖDENMESİ
İş Kanunu uyarınca ücret bir işçiye yaptığı iş karşılığında işveren tarafından veyahut üçüncü bir gerçek/tüzel kişi tarafından sağlanarak ödenen paradır.
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit hakediş kural olarak, Türk parası ile işyerinde ödenir. Ayrıca özel olarak açılan bir banka hesabına ödenebilir. Kural olarak Türk Lirası ile ödenese de ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir.
İşveren açısından ise çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakının bankaya yatırılmak suretiyle ödenip ödenmemesi hususunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. Dolayısıyla ilgili belirlemeler neticesinde bu hususun takibi mümkündür.
Çalıştırdığı işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan işverenler veya üçüncü kişiler, işçilerinin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaklarını özel olarak açılan banka hesapları dışında ödeyemezler. İşverenin maaşı elden ödemesi veya bankadan yatırıp işçiden geri alması, işçi açısından derhal haklı nedenle fesih imkanı doğuracaktır. (Bu hususta web sitemizdeki makaleye erişebilirsiniz. https://siyahhukuk.com/blog/isci-hangi-nedenlerle-is-sozlesmesini-sonlandirabilir)
Peki işçinin ücreti senet, çek gibi emtialar ile ödenebilir mi? İş kanunu bu hususta gerekçeli açıklamasını şu şekilde yapmıştır: Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.
Ücretin ödenmesi için gerekli olan süre en geç bir aydır. Yani ücret ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.
İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur. Meyhane ve benzeri eğlence yerleri ve perakende mal satan dükkan ve mağazalarda, buralarda çalışanlar hariç, ücret ödemesi yapılamaz.
Ücretimi almadım, zamanaşımı doldu mu sorusunun cevabında ise yine 4857 sayılı İş Kanunu düzenleme yapmıştır. Buna göre ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır
ÜCRETİN GÜNÜNDE ÖDENMEMESİ
Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
İşçinin ücretinin gününde ödenmemesi ve sürenin kaçırılması haklı nedenle fesih hakkı doğuracaktır. Ayrıca ödeme yapılmadığı günler süregelmekteyse 6 günlük süre de işlemeyecektir. YARGITAY 22. Hukuk Dairesi 2016/4511 Esas 2019/18586 Karar numaralı kararında “İşçinin ücretinin ödenmemesi sürdüğü sürece 6 iş günlük haklı fesih süresinin işlemeyeceği” hususunda karar verilmiştir. Buna göre: “Fesih tarihinde davacı işçinin ödenmeyen işçilik alacaklarının bulunduğu anlaşılmakla, başka bir anlatımla haklı fesih nedeninin devam ettiği görülmekle hak düşürücü süre işlemeyecektir. Ayrıca davacı ödenmeyen bir kısım işçilik alacaklarının ödenmesini söz konusu ihtarname ile talep etmiş, bu alacakların bir kısmının ödenmediği Mahkemece de kabul edilmiştir. Bu sebeple iş sözleşmesini davacının haklı nedenle feshettiğinin kabulü ile kıdem tazminatı talebinin hüküm altına alınması gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde reddi hatalı olup bozmayı gerektirmişir.
ÜCRETİN SAKLI KISMI
Ücretin saklı kısmından kastedilen, işçinin ücretinin ne kadarının haczedilebileceğidir. İcra İflas Kanunu uyarınca, işçinin maaşına haciz konulmaktadır. İş Kanunu uyarınca ise İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz.
Her ne kadar işçinin maaşının 1/4’üne haciz konulmaktaysa da işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.
ÜCRET HESAP PUSULASI
Ücret hesap pusula veyahut bilinen tabiriyle bordro, işverenin yapmış olduğu ödemenin detaylarını gösteren pusuladır. Bu pusula içerisinde işçinin çalışma saati, fazla çalışma saati, vergi ve kesintiler gibi kalemler ile işçinin brüt maaşı ve net maaşı gösterilmektedir. Nitekim İş Kanunu uyarınca da, işveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.
Maaş bordrosunda ödeme günü ve ilişkin ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.
Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.
ÜCRET KESME CEZASI
Ücret kesme cezası, işçinin bir takım fiilleri dolayısıyla maaşında yapılan kesilmedir. 4857 sayılı İş kanunu uyarınca işveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
Peki işçinin ücretinden kesilen paraya ne olacak?
Kanun uyarınca işçinin ücretinden kesilen paralar işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır.
ASGARİ ÜCRET
Asgari ücret, devlet tarafından en geç iki yılda bir belirlenen ve işçilerin alabileceği en asgari (en az) ücreti gösterecek rakamdır. Asgari ücretin belirlenmesinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ile benzeri sebeplere dayalı herhangi bir ayrım yapılamaz.
Asgari ücreti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirlemektedir. Nitekim asgari ücretin tespiti sırasında uygulanacak esaslar, Komisyonun toplanma ve çalışma şekli ile komisyonun başkan, üye ve raportörlerine verilecek huzur hakkına ilişkin usul ve esasları düzenleyen 01.08.2004 yayım tarihli ve 25540 Resmî Gazete Sayılı “Asgari Ücret Yönetmeliği” de mevcuttur.
2022 ocak ayından itibaren asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacak olup bahsedilen iki verginin toplam bedeli 450 TL’dir. 2022 brüt asgari ücreti 5.004,00 TL’dir. Yüzde 14 SGK primi olan 700,56 TL, Yüzde 1 İşsizlik sigortası primi olan 50,04 TL çıkarıldığında ise 2022 yılı net asgari ücret tutarı 4.253,40 TL’dir.
Diğer yazılarımıza da göz atabilirisiniz;
Maaşı Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir ?
15 Yıl 3600 Gün İle Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır ?
Siz de fikrinizi belirtin