İdari işlem, idare hukukuna ve uyuşmazlık halinde idari yargıya tabi olan ve kamu gücüne dayanan hukuki işlemlerdir. İdare hukukunda idari işlemler “tek yanlı işlemler” ve “iki yanlı işlemler” olmak üzere ikiye ayrılır. Tek yanlı idari işlemler ise bireysel ve düzenleyici işlemler olmak üzere iki çeşittir.

İDARE HUKUKUNDA ATAMA İŞLEMİ VE İPTALİ

Konumuz olan atama işlemi tek yanlı idari işlemler sınıfında, bireysel idari işlemler arasında yer alır. Atama işlemi de diğer tüm idari işlemlerin taşımak zorunda olduğu yetki, şekil, sebep, konu, maksat unsurlarını bulundurmalıdır. Bu unsurlardan birinin yokluğu atama işlemini iptal edilebilir hale getirir ve bu durumda atama işleminin iptali için dava açılabilir.

İlgili mevzuat gereğince idari işlemler hakkında dava açma süresi “kural olarak” idare mahkemelerinde altmış, vergi mahkemelerinde otuz gündür. Bu sürelerle ilgili özel nitelikli kanunlarda farklı düzenlemeler getirilmişse, bunlara uyulur (İYUK m.7).

Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. Bu, sürelerle ilgili genel bir esastır. İdare mahkemesinde bir atama işleminin iptali istemiyle dava açılması, bu işlemin yürütülmesine (uygulanmasına) engel olmaz (İYUK m.27). Bunun için davacının talebi olmalıdır.

İdari yargıya tabi olan ve kamu gücüne dayanan hükümler idari işlem olarak adlandırılır.

Talep halinde mahkeme;

  • İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması
  • İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması

şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulması kararı verebilir.

Kamu görevlileri hakkında tesis edilen atama, naklen atama işlemleri uygulanmakla etkisi tükenecek işlemlerden sayılmadığından yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için idarenin savunması alınmalıdır.

Yürütmenin durdurulması talebinin reddi halinde bu karara karşı itiraz yolu açıktır. İdari işlemler hakkında mahkemelerin verdiği iptal kararları, geriye yürüyen niteliktedir. Yani iptal kararıyla işlem, tesis edildiği andan itibaren bütün hüküm ve sonuçlarıyla ortadan kalkar. İdare de bu karara uygun olarak iptal kararını uygulayabilmek amacıyla geçmişe etkili işlem tesis etmek zorundadır. Bu durum, idari işlemlerin geriye yürüme yasağının bir istisnasıdır.

Atama işleminin yargı kararıyla iptal edilmesinin sonucunda; idari işlem tesis edildiği andan başlamak üzere tüm sonuçlarıyla birlikte geçmişe etkili olarak yürürlükten kalkar. İptal kararı işlemin, hukuka aykırı olduğunun tespit edilmesi anlamına gelir; yerinde olmadığının tespit edilmesi anlamına değil. Çünkü idari yargı yerindelik denetimi değil hukukilik denetimi yapar.